Đột quỵ là một cuộc tấn công bất ngờ vào não bộ, có thể để lại những di chứng nặng nề hoặc cướp đi sinh mạng chỉ trong gang tấc. Tuy nhiên, điều ít người biết là trước khi cơn đột quỵ ập đến, cơ thể chúng ta thường phát đi những tín hiệu cảnh báo sớm. Việc lắng nghe và nhận biết kịp thời những dấu hiệu này chính là chìa khóa vàng để cứu sống bản thân và người thân.
Đừng bỏ qua 7 dấu hiệu quan trọng dưới đây – những thông điệp mà cơ thể đang cố gắng gửi đến bạn.
1. Cơn đau đầu đột ngột và dữ dội
Hãy cảnh giác với một cơn đau đầu xuất hiện đột ngột, dữ dội như “sét đánh” mà bạn chưa từng trải qua. Cơn đau này thường không thuyên giảm dù đã nghỉ ngơi hay dùng thuốc giảm đau thông thường. Đây có thể là dấu hiệu sớm của đột quỵ, đặc biệt là xuất huyết não. Nguyên nhân là do mạch máu trong não bị vỡ, khiến máu tràn vào mô não, chèn ép và gây đau dữ dội.
Tại sao lại xảy ra? Nguyên nhân xuất phát từ việc mạch máu trong não bị tổn thương hoặc áp lực trong não tăng cao, đặc biệt trong trường hợp xuất huyết não. Vùng đau thường lan rộng và có thể kèm theo buồn nôn, chóng mặt.
2. Khó nuốt, cảm giác vướng nghẹn bất thường
Nếu bạn bỗng dưng cảm thấy khó nuốt, dễ bị nghẹn khi ăn cơm, uống nước hay thậm chí chỉ nuốt nước bọt cũng thấy vướng thì đừng chủ quan. Đây có thể là dấu hiệu cảnh báo vùng não điều khiển cơ nuốt đang gặp vấn đề do thiếu máu hoặc tắc mạch. Khó nuốt thường bị bỏ qua vì nghĩ là đau họng hay viêm nhẹ, nhưng trong nhiều trường hợp, nó lại là tín hiệu sớm của một cơn đột quỵ sắp xảy ra.
Nguyên nhân cốt lõi: Vùng não điều khiển cơ nuốt đang thiếu máu hoặc bị tắc mạch, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng phối hợp của các cơ nuốt.
3. Tê yếu hoặc mất cảm giác một bên cơ thể (Mặt, Tay hoặc Chân)
Nếu bạn đột nhiên cảm thấy tê bì, mất cảm giác hoặc yếu ở một bên mặt, cánh tay hoặc chân, đặc biệt là chỉ xảy ra ở một bên cơ thể thì hãy coi đó là dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm. Tình trạng này xảy ra do vùng não điều khiển vận động và cảm giác không được cung cấp đủ máu, gây đột quỵ do tắc nghẽn hoặc vỡ mạch máu làm gián đoạn dòng máu lên não. Điểm đặc trưng là triệu chứng thường chỉ ảnh hưởng đến một nửa cơ thể. Đừng bao giờ chủ quan cho rằng đây chỉ là “trúng gió” hay do nằm sai tư thế, đặc biệt khi nó xuất hiện đột ngột.
Cơ chế bệnh lý: Do tắc nghẽn hoặc vỡ mạch máu gây gián đoạn dòng máu lên não, ảnh hưởng trực tiếp đến vùng não điều khiển vận động. Dấu hiệu này có thể xuất hiện thoáng qua nhưng tuyệt đối không được xem nhẹ.
4. Rối loạn thị lực đột ngột
Thị lực đột ngột suy giảm ở một hoặc cả hai mắt, nhìn mờ, nhìn đôi (song thị), hoặc thậm chí mất thị lực tạm thời là một dấu hiệu cảnh báo nghiêm trọng. Nguyên nhân là do lưu lượng máu đến vùng não kiểm soát thị giác bị gián đoạn. Đây là triệu chứng thường bị xem nhẹ nhưng lại là một chỉ dấu quan trọng của cơn đột quỵ sắp xảy ra.
Giải thích y học: Lưu lượng máu cung cấp cho vùng não phụ trách thị giác bị gián đoạn, dẫn đến suy giảm chức năng não tạm thời.
5. Nói ngọng, khó nói hoặc không hiểu người khác nói gì
Rối loạn ngôn ngữ là một trong những cảnh báo rõ ràng nhất. Người bệnh có thể nói líu lưỡi, khó phát âm, nói không rõ từ hoặc nói câu không có nghĩa, thậm chí không hiểu người khác đang nói gì dù vẫn tỉnh táo. Điều này xảy ra khi trung tâm ngôn ngữ trong não bị tổn thương do thiếu máu cục bộ.
Cơ sở khoa học: Vùng kiểm soát ngôn ngữ trong não bị tổn thương do thiếu máu cục bộ, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng giao tiếp.
6. Chóng mặt, mất thăng bằng đột ngột, đi đứng loạng choạng
Nếu bạn bỗng nhiên cảm thấy hoa mắt, chóng mặt dữ dội, đi đứng loạng choạng hoặc mất khả năng phối hợp vận động mà không rõ nguyên nhân, đây có thể là dấu hiệu đột quỵ ảnh hưởng đến vùng tiểu não hoặc thân não. Đừng nhầm lẫn với chứng rối loạn tiền đình thông thường, đặc biệt nếu triệu chứng này đi kèm với bất kỳ dấu hiệu nào khác được liệt kê ở đây.
Vấn đề nghiêm trọng: Đây có thể là cảnh báo đột quỵ ở vùng thân não – nơi điều khiển sự phối hợp vận động của toàn bộ cơ thể.
7. Méo miệng, lệch một bên mặt
Một bên miệng đột ngột bị xệ xuống, nụ cười không đều, mặt mất cân xứng – đó là dấu hiệu tổn thương dây thần kinh mặt, thường do thiếu máu lên não. Nhiều người tưởng là triệu chứng mệt mỏi hay trúng gió thông thường, nhưng thực tế đây là biểu hiện rất điển hình của đột quỵ giai đoạn đầu. Cần đi cấp cứu ngay nếu kèm theo nói ngọng hoặc yếu tay chân.
Lời khuyên khẩn cấp: Cần đi cấp cứu ngay lập tức nếu kèm theo nói ngọng hoặc yếu tay chân.
Nguyên tắc vàng: F.A.S.T – Hành động ngay lập tức
Khi nghi ngờ ai đó có dấu hiệu đột quỵ, hãy nhớ và hành động theo quy tắc F.A.S.T:
- F (Face): Yêu cầu người bệnh cười. Mặt có bị xệ một bên không?
- A (Arms): Yêu cầu giơ cả hai tay lên. Một tay có bị rơi xuống hoặc yếu hơn không?
- S (Speech): Yêu cầu nói một câu đơn giản. Giọng nói có bị ngọng nghịu, khó nghe không?
- T (Time): Nếu có bất kỳ dấu hiệu nào, Thời Gian là Vàng. Hãy gọi cấp cứu ngay lập tức.
Trong cuộc chiến với đột quỵ, mỗi giây đều mang tính quyết định. Hành động nhanh chóng và quyết đoán của bạn có thể cứu sống một mạng người và giảm thiểu những di chứng nặng nề trong tương lai.
Thông điệp cuối: thời gian là sự sống
Đột quỵ không phải là “tia chớp giữa trời quang” – cơ thể luôn gửi những tín hiệu cảnh báo trước đó từ vài giờ đến một tuần. Thời gian “vàng” để cứu chữa đột quỵ chỉ có 60 phút. Mỗi phút trôi qua, mức độ tổn thương hệ thần kinh càng trở nên nghiêm trọng và khó phục hồi.
Hãy nhớ: Khi xuất hiện bất kỳ dấu hiệu nào trong số này, đặc biệt khi có từ 2 triệu chứng trở lên, hãy gọi cấp cứu 115 ngay lập tức. Sự chậm trễ có thể khiến bạn mất đi cơ hội duy nhất để cứu sống chính mình hoặc người thân yêu.
Sức khỏe là tài sản quý giá nhất – hãy lắng nghe cơ thể và hành động kịp thời.